Ożywiona debata dotycząca świadczenia wspierającego rozgrywa się zarówno w środowiskach mediów społecznościowych, jak i na różnych forach, a także pośród niepełnosprawnych. Nowe wsparcie finansowe wywołuje różnorodne reakcje — od poczucia nadziei, poprzez surową krytykę, aż po obawy dotyczące możliwej utraty świadczeń pobieranych dotychczas.

Wiele osób niemających wiedzy rozsiewa teorie „spiskowe”, wymieniając między sobą błędne informacje lub błędnie interpretując treść Ustawy o świadczeniu wspierającym.

Chcemy obalić te mity, opierając się na konkretnych faktach, by niepełnosprawni mieli rzetelną wiedzę i mogli odpowiedzialnie zdecydować czy chcą wnioskować oświadczenie wspierające.

Podstawowe informacje o świadczeniu wspierającym

W 2024 roku po raz pierwszy zostanie wprowadzone nowe świadczenie dla osób niepełnosprawnych z orzeczonym poziomem potrzeby wsparcia. W kolejnych latach świadczenie to będzie stopniowo obejmować pozostałych niepełnosprawnych wymagających wsparcia.

Decydującym kryterium przyznania świadczenia jest decyzja ustalająca poziom potrzeby wsparcia przez Wojewódzki Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności. Aby starać się o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia, jest wymagane posiadanie statusu osoby niepełnosprawnej (orzeczenia o stopniu niepełnosprawności lub podobnego dokumentu). Orzeczenia o potrzebie wsparcia mogą być wydawane na okres maksymalnie 7 lat.

Kwoty świadczenia dla różnych poziomów wsparcia są następujące:

• Dla I poziomu wsparcia:
  220% renty socjalnej dla uzyskujących 95-100 punktów,
  180% renty socjalnej dla uzyskujących 90-94 punkty.
• Dla II poziomu wsparcia:
  120% renty socjalnej dla uzyskujących 85-89 punktów,
  80% renty socjalnej dla uzyskujących 80-84 punkty.
• Dla III poziomu wsparcia:
  60% renty socjalnej dla uzyskujących 75-79 punktów,
  40% renty socjalnej dla uzyskujących 70-74 punkty.

Harmonogram wdrożenia i naboru wniosków:

1. Od 01.01.2024 roku dla osób z punktacją 87-100,
2. Od 01.01.2025 roku dla osób z punktacją 78-86,
3. Od 01.01.2026 roku dla osób z punktacją 70-77.

Wnioski o wypłatę świadczenia złożone mogą być tylko elektronicznie. Wypłata świadczenia będzie obsługiwana przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Błędne przekonania, dotyczące świadczenia wspierającego

1. Świadczenie otrzyma każdy niepełnosprawny

Nie. Ustawodawca skupił się na osobach z niepełnosprawnościami, które znajdują się w najtrudniejszej sytuacji. Głównym zamierzeniem wprowadzenia świadczenia wspierającego było zapewnienie niezbędnej, całodobowej opieki osobom, które są od niej w pełni zależne. To stopień zależności od wsparcia innych ludzi jest kluczowym kryterium przy przyznawaniu świadczenia w określonej wysokości.

W efekcie nie każda osoba z orzeczeniem o niepełnosprawności ma prawo do uzyskania finansowego wsparcia w ramach świadczenia wspierającego.

2. By otrzymać świadczenie wspierające, trzeba złożyć tylko wniosek do ZUS

Aby uzyskać dodatkowe środki finansowe na opiekę, samo złożenie wniosku do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) nie jest wystarczające.

Kluczowym jest najpierw przeprowadzenie badania przez WZON. Pierwszym etapem w procesie ubiegania się o świadczenie wspierające jest złożenie kompletnego wniosku o orzeczenie poziomu potrzeby wsparcia wraz z kwestionariuszem samooceny oraz kopią orzeczenia o stopniu niepełnosprawności do odpowiedniego Wojewódzkiego Zespołu.

3. Przyznanie świadczenia wspierającego wszystkim niepełnosprawnym w 2024 roku

Wdrożenie świadczenia wspierającego jest rozłożone na okres 3 lat. Według harmonogramu zamieszczonego powyżej.

4. Niepełnosprawny i jego opiekun będą równocześnie pobierać świadczenie wspierające i pielęgnacyjne

W 2024 roku zmienia się system wsparcia państwowego dla osób niepełnosprawnych wymagających opieki.

1. Świadczenie pielęgnacyjne dla opiekunów niepełnosprawnych dzieci do 18 roku życia. Dotychczasowi opiekunowie pobierający świadczenie zachowują swoje uprawnienia pod warunkiem, iż podopieczny z niepełnosprawnością nie będzie pobierał świadczenia wspierającego.
2. Świadczenie wspierające dla niepełnosprawnych posiadających decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia.

Nie jest możliwe, by osoba niepełnosprawna i jej opiekun otrzymywali równocześnie oddzielne świadczenia z tytułu opieki.

5. Świadczenie wspierające jest bardziej korzystne niż świadczenie pielęgnacyjne

To zależy od indywidualnego przypadku. Wysokość świadczenia wspierającego jest powiązana z ustalonym poziomem potrzeby wsparcia. Osoby, które otrzymają najwyższy poziom wsparcia 95-100 punktów, są uprawnione do pobierania 220% renty socjalnej. Obecnie tylko dla tych osób świadczenie wspierające jest bardziej korzystne w porównaniu do świadczenia pielęgnacyjnego.

Warto jednak zwrócić uwagę, że ważna jest nie tylko kwota przysługująca osobie zależnej. Opiekun, który zdecyduje się pozostać przy starym systemie świadczeń, nadal nie będzie miał możliwości podjęcia pracy. Dochód opiekuna z wynagrodzenia może być zaś korzystniejszy niż świadczenie pielęgnacyjne. Trzeba zwrócić uwagę, że podopieczny nie może wtedy wymagać 24-godzinnej opieki.

6. Świadczenie wspierające skutkuje odebraniem 500 plus dla niepełnosprawnych

Nieprawda. Świadczenie wspierające jest niezależną formą wsparcia finansowego i nie wpływa na inne formy pomocy. Niepełnosprawnych mogą równocześnie otrzymywać 500 plus, rentę czy emeryturę. Mają możliwość uzyskiwania przychodów, z tytułu zatrudnienia, czy np. wynajmu.

7. Brak dostępności doświadczenia wspierającego dla osób autystycznych

Osoby z autyzmem, szczególnie te o niskim poziomie funkcjonowania, które wymagają ciągłej pomocy w życiu codziennym, prawdopodobnie otrzymają wystarczającą ilość punktów w procesie orzekania. Będą za tym kwalifikować się do otrzymania świadczenia wspierającego.

Aktualnie wielu rodziców dzieci z autyzmem pobiera świadczenie pielęgnacyjne niezależnie od ich stanu funkcjonalnego. W przypadku orzeczeń potrzeby poziomu wsparcia u osób dorosłych z autyzmem będzie badany aktualny stan funkcjonalny i to zdecyduje o prawie do nowego świadczenia.

8. Tylko osoby leżące i nieświadome otrzymają świadczenie wspierające

Osoba ubiegająca się o orzeczenie poziomu potrzeby wsparcia maksymalnie może otrzymać 135 punktów oceniających jej funkcjonowanie w różnych sferach życia.

Faktycznie, wynik 135 punktów może być osiągnięty przez osobę leżącą i całkowicie niesamodzielną. Jednak do otrzymania świadczenia wspierającego nie jest wymagane uzyskanie tak wysokiego wyniku.

W związku z tym osoba uprawniona do świadczenia może wykazywać pewien stopień samodzielności lub potrzebować pomocy w niektórych aspektach życia, przy jednoczesnej całkowitej zależności w innych obszarach.

9. Orzeczenie WZON w zakresie poziomu potrzeby wsparcia oznacza utratę prawa do renty lub obniżenie stopnia niepełnosprawności

Proces orzekania poziomu potrzeby wsparcia, przeprowadzany przez Wojewódzki Zespół do spraw Orzekania, stanowi oddzielne postępowanie. Decyzja dotycząca poziomu potrzeby wsparcia nie wpływa na inne orzeczenia i prawo do świadczeń z tytułu niepełnosprawności.

10. Każdy niepełnosprawny otrzyma 3500 zł świadczenia wspierającego

Nie każdy niepełnosprawny otrzyma taką samą kwotę świadczenia wspierającego. Jego wysokość bowiem jest bezpośrednio powiązana z wysokością renty socjalnej w danym roku. W 2024 roku jedynie osoby, które uzyskały od 95 do 100 punktów, będą uprawnione do otrzymania 220% renty socjalnej, co może równać się w przybliżeniu kwocie około 3500 zł. Pozostałe osoby otrzymają niższe kwoty.

Pomagamy pro bono osobom niepełnosprawnych w dotarciu do potrzebnych im informacji oraz chcemy wpływać na włączanie ich różnorodne środowiska pracy i życie społeczeństwa.